29 wrz 5 najczęstszych pytań o upadłość konsumencką

Upadłość konsumencka w zakresie, który gwarantuje powszechność zastosowania tej procedury została wprowadzona na początku 2015r. To właśnie wówczas wprowadzoną nowelizacją zniesiono obowiązek posiadania przez upadłego majątku, który pozwoliłby na pokrycie kosztów postepowania – tak na wzór upadłości przedsiębiorców i przedsiębiorstw. Co to, nim znowelizowano upadłość, oznaczało w praktyce? Że nim nowelizacja weszła w życie, by ogłosić upadłość konsumencką trzeba było wykazać nie tylko całkiem mocne argumenty za tym, że nasze zadłużenie jest przez nas niezawinione, to jeszcze posiadać majątek na przeprowadzenie upadłości lub wykazać całkiem mocne argumenty, że zasługujemy na przeprowadzenie tej upadłości bez tego majątku. Czy było to proste? W żadnym wypadku.

Wraz z nadejściem 2015 roku, pojawiła się nowelizacja, która zmieniła postrzeganie upadłości konsumenckiej jak szczególnie niedostępnej procedury, istniejącej wyłącznie na papierze. Posiadanie majątku na pokrycie kosztów postępowania przestało być wymogiem niezbędnym otwarcia postępowania, a jedynie trzeba było uważać na to, czy nasze zadłużenie nie jest przypadkiem zawinione. Jak to w praktyce wyglądało, myślę że wie to każdy, kto w tamtym czasie zajmował się zawodowo pomocą przy ogłaszaniu upadłości – wśród składanych wniosków uwzględniana była około połowa. Plusem jednakże było to, że jeżeli już ogłosiliśmy upadłość, to bardzo rzadko zdarzało się, że nie uzyskiwaliśmy oddłużenia.

W 2022 roku jesteśmy już po dwóch kolejnych, całkiem sporych, nowelizacjach prawa upadłościowego. Jedna z nich – z 2019 roku, wprowadzona w 2020 roku – odwróciła sytuację postępowania upadłościowego o tyle, że obecnie większość wnioskodawców upadłość ma ogłoszoną, lecz nie wszyscy z nich uzyskają oddłużenie. Kolejna – wprowadzona w 2021 roku – powołała wreszcie do życia Krajowy Rejestr Zadłużonych i kompletnie zinformatyzowała postepowanie upadłościowe i restrukturyzacyjne, co dla jednych jest zbawieniem, natomiast dla pozostałych udręką.

Upadłość konsumencka jednak wciąż budzi niekłamane emocje, a największe zdziwienie i rozszerzone źrenice można zauważyć u przypadkowego rozmówcy, gdy informuje się go, że przy prawidłowo przeprowadzonej upadłości (bez niespodzianek po drodze), na samym końcu spotyka nas oddłużenie – a więc wymazanie, likwidacja, umorzenie pozostałych (niespłaconych dotychczas) długów. Idąc zatem tą drogą powszechnej wciąż niewiedzy, oto odpowiedzi na 5 najczęściej zadawanych pytań (niekoniecznie przez klientów) o upadłość konsumencką.

Oczywiście, proszę poniższego nie traktować jako porady prawnej, a jedynie jako wskazówki, w którą stronę należy kierować nasze myśli, gdy o upadłości konsumenckiej myślimy. Pamiętajmy, że każdy stan faktyczny ma swoją specyfikę i niuanse, które nawet proste pytanie mogą zmienić w analizę skomplikowanego stanu faktycznego.

Co oznacza upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka to tak właściwie – kodeksowo mówiąc – postępowanie upadłościowe osób nieprowadzących działalność gospodarczą. Jest to procedura o charakterze sądowym, która ma na celu zebranie wszystkich długów oraz posiadanego majątku do „jednego worka”. Po takim zebraniu wszystkiego pod „nadzór” tego jednego postępowania następuje sprzedaż majątku (jeżeli upadły go posiada) i rozdzielenie środków finansowych, poprzez tę sprzedaż uzyskanych, według zasad określonych przez ustawę prawo upadłościowe – oczywiście dla wierzycieli. 

Po przeprowadzeniu tych czynności, ustaleniu że dłużnik nie posiada już żadnego majątku, zrealizowaniu przez dłużnika ewentualnego planu spłaty, to pozostałe, niespłacone długi podlegają umorzeniu. A czym jest umorzenie długów? W bardzo dużym uproszczeniu można powiedzieć, że ich… wykasowaniem. 

Zatem podsumowując – upadłość konsumencka oznacza dla upadłego możliwość umorzenia długów i rozpoczęcia życia z tzw. czystą kartą. 

Kto może ubiegać się o upadłość konsumencką?

O upadłość konsumencką może ubiegać się każdy, kto nie prowadzi działalności gospodarczej. Przez prowadzenie działalności gospodarczej należy przy tym rozumieć prowadzenie tzw. jednoosobowej działalności gospodarczej, pozostawanie wspólnikiem spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej możemy złożyć już następnego dnia po zamknięciu działalności gospodarczej lub wystąpieniu z którejś z ww. spółek. 

Nie ma znaczenia nasz wiek, wykształcenie, wykonywany przez nas zawód, wysokość zadłużenia, liczba wierzycieli, ani pochodzenie naszego długu. Znaczenie ma natomiast to, czy faktycznie jesteśmy niewypłacalni w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego (proszę spojrzeć na punkt 3).

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką?

Upadłość konsumencką ogłaszamy, gdy stajemy się niewypłacalni. „Niewypłacalność” to pojęcie wprowadzone przez prawo upadłościowe i oczywiście dość szczegółowo określone przez ustawę. Jednak na potrzeby upadłości konsumenckiej możemy przyjąć, że stajemy się niewypłacalni, gdy przestajemy regularnie spłacać nasze zobowiązania, stan ten utrzymuje się kilka miesięcy i nie widzimy możliwości poprawy tej sytuacji. 

Jeżeli weźmiemy pod uwagę regulacje w przeciętnej umowie kredytowej (wypowiedzenie kredytu po dwóch zaległych ratach) to możemy przyjąć, że właśnie wtedy – z chwilą wypowiedzenia umowy kredytu – stajemy się niewypłacalni. 

Jeżeli weźmiemy pod uwagę tzw. kredyty chwilówki to niewypłacalni stajemy się wtedy, gdy bierzemy pierwszą chwilówkę w celu spłaty poprzedniej. Oznacza to bowiem sytuację, w której nasze zarobki (lub nasz majątek) nie pozwalają na normalną spłatę zaciągniętego wcześniej zobowiązania i wchodzimy w tzw. pętlę kredytową.

Powyższe, to oczywiście tzw. moment krytyczny lub inaczej mówiąc – najwcześniejszy moment na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Czy istnieje najpóźniejszy moment? Nie. Trzeba jednak pamiętać, że na dalszym etapie postępowania sąd może oceniać naszą winę także przez pryzmat zbyt długiego zwlekania w złożeniu wniosku, co mogło się przyczynić do pogłębienia zadłużenia.

Gdzie ogłosić upadłość konsumencką?

Upadłość konsumencką składamy do sądu, który jest właściwy dla miejsca naszego zamieszkania. W praktyce oznacza to tyle, że jeżeli mieszkamy w Gdańsku, to nie składamy wniosku o upadłość w Katowicach – nawet jeżeli całą procedurę przeprowadzamy za pomocą ogólnopolskiego systemu, jakim jest Krajowy Rejestr Zadłużonych.

.Jak przebiega upadłość konsumencka?

Opowiedzenie o przebiegu upadłości konsumenckiej to materiał na zupełnie odrębny wpis. Jednak w naszej kancelarii, na potrzeby szybkiego i ogólnego wyjaśnienia przebiegu upadłości, przyjmujemy że upadłość składa się z trzech etapów lub części:

1. część pierwsza – czas pomiędzy złożeniem wniosku, a ogłoszeniem upadłości, czyli czas oczekiwania na wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości,
2. część druga – czas pomiędzy ogłoszeniem upadłości, a ustaleniem planu spłaty, czyli czas w którym syndyk działa w celu ustalenia liczby wierzycieli w postępowaniu, sprzedaży majątku, jeżeli takowy do sprzedaży jest oraz przygotowuje plan, w jaki sposób ma następować podział środków zgromadzonych w postępowaniu,
3. część trzecia – plan spłaty, czyli czas w którym realizujemy ustalony plan spłaty (o ile oczywiście jest on faktycznie ustalony).